آناتومی و ساختار پوست

پوست، تمام قسمت های بدن را پوشانده و از عوامل آسیب رسان بیرونی در برابر آسیب و کاهش رطوبت محافظت می کند. مو، ناخن، غدد عرق و غدد چربی از ضمائم پوست هستند. مساحت پوست یک انسان بالغ حدود ۱/۶ متر مربع است. ضخامت پوست، با سن، جنسیت و بسته به عضو بدن متغیر است. معمولاً پوست آقایان از پوست خانم ها ضخیم تر است. در خانم ها ضخامت چربی زیر پوست بیشتر است. پوست پلک، نازک ترین و پوست کف پا، ضخیم ترین بخش های پوست بدن هستند.

لایه های پوست

شکل زیر مقطعی از پوست را نشان می دهد. همانطور که می بینید، پوست مثل یک صفحه کاغذ، تخت نیست. بلکه ساختاری لایه لایه دارد. پوست دارای یک لایه رویی به نام اپیدرم، یک لایه درونی به نام درم است. در زیر درم نیز یک لایه زیرین به نام هیپودرم قرار گرفته که بخشی از پوست محسوب نمی شود.

اپیدرم: روپوست

سطحی ترین لایه پوست اپیدرم می باشد که خود از لایه های مختلفی تشکیل شده است. عمقی ترین لایه اپیدرم، لایه بازال نام دارد که در واقع محل زایش سلولهای پوستی می باشد. به همین دلیل آن را لایه زایا نیز می نامند. سلولهای پوستی لایه زایای اپیدرم (کراتینوسیتها) از طریق تقسیم سلولی ظرف مدت یک روز زائیده شده و به یک لایه بالاتر منتقل می شود.

درم: میان پوست

همانطور که در شکل دیده می شود، درم در زیر اپیدرم قرار گرفته و توسط یک غشاء از آن جدا شده است. اما مثل اپیدرم ساختار لایه لایه ای ندارد. درم در واقع بستر و محل تغذیه اپیدرم می باشد. استحکام و انعطاف این بستر به علت وجود رشته های کلاژن و الاستین است که به صورت یک شبکه فیبری در سرتاسر درم تنیده شده اند. کلاژن فراوانترین رشته فیبری تشکیل دهنده این بستر است، بطوریکه ۸۵ درصد وزن خشک درم را کلاژن تشکیل می دهد. کلاژن مسئول استحکام پوست است. الاستین نیز یکی دیگر از پروتئینهای فیبری تشکیل دهنده درم است. با وجود اینکه الاستین تنها ۲ درصد کل پروتئین های درم را تشکیل می دهد، اما مهمترین عامل کشسانی و قابلیت انعطاف پوست محسوب می شود.

هیپودرم: لایه زیرپوستی

هیپودرم بخشی از پوست محسوب نمی شود. هیپودرم یا لایه زیرجلد، بافت زیرین «درم» است که هر چند جزو پوست محسوب نمی شود، اما نقش بزرگی در ثبات و محافظت عناصر زیر آن ایفا می کند. هیپودرم (بافت زیرپوستی) محل ذخیره چربی و جایی است که پوست به ماهیچه و یا استخوان متصل می شود. ضخامت هیپودرم متغیر بوده و حاوی مقدار زیادی سلول چربی است. کار اصلی این لایه چسباندن پوست به اندام های زیرین می‌باشد. این لایه حاوی رگهای خونی بزرگ و اجسام پاچینی است. شریانهای بزرگ هیپودرم ، در حد فاصل درم و هیپودرم شبکه‌ای را به نام شبکه جلدی بوجود می‌آورند که انشعابات آنها هم درم و هم ساختمانهای موجود در هیپودرم را تغذیه می‌کند.